آب اصلی ترین عامل زندگی انسان ها و محرک صنایع مختلف است. اهمیت حفظ آب از ان جهت است که علارغم انکه بیش از سه چهارم سطح زمین را آب فراگرفته است تنها بخش بسیار بسیار کوچکی برای مصارف انسان و تهییه مواد خوراکی قابل استفاده است و البته برای صنایع اب بر نیز مانند فولاد ، که در آن ها اب مصارف غیر اشامیدنی دارد نیز نمی توان از هر آبی استفاده نمود و باید بعضی ملاحظات را در این باره انجام داد و از وجود بعضی مواد در اب اطمینان پیدا کرد یا برخی مواد را از آب جدا کرد. بهترین راه برای تولید آب مناسب تصفیه آب است .تصفیه آب روش ها و مراحل مختلفی دارد ولی در اکثر این روش ها استفاده از فیلتر ها بسیار کارامد خواهد بود چرا که فیلتر ها طول عمر بالا دارند و می توانند دائما بدون هزینه اضافه اقدام به تصفیه آب نمایند.
فیلتر ها انواع مختلفی دارند . فیلتر ها را براساس توانایی آنها در در جدا کردن ذرات مختلف تا اندازه های خاص یا بر اساس تکنولوژی مورد استفاده فیلتر برای جدا سازی ذرات دسته بندی می کنند. یکی از انواع بسیار پرکاربرد فیلتر ها فلیتر های شنی هستند، فیلترهای شنی بیشتر در مراحل اولیه تصفیه اب مورد استفاده قرار می گیرند ، فیلتر های شنی برای جداسازی ذرات معلق در آب تا اندازه 50 میکرون قابل استفاده هستند.
آلاینده های اصلی که در آب های ایران بیشتر با آن ها مواجه می شویم عبارتند از:گل ، ذرات آلی ، لجن و باکتری ها . استفاده از فیلتر شنی برای جدا سازی سه مورد اول بسیار کارآمد خواهد بود . البته باید در اینجا اشاره کنیم که آبی که از طریق فیلتر های شنی تصفیه می شود می توان در : آبیاری گیاهان ،استخر های ذخیره اب و… استفاده نمود، البته شایان ذکر است که یا فرآوری بیشتر می توان از این آب حتی برای مصارف آشامیدنی هم استفاده کرد. فیلتر های شنی انواع مختلفی دارند و هر کدام در جای خود مورد استفاده قرار می گیرند.
فیلتر های شنی بر اساس نوع تکنولوژی تصفیه به سه نوع تقسیم می شوند: فیلتر های شنی آهسته،فیلتر های جریان معکوس (روبه بالا)،فیلتر های سریع. این فیلتر ها شباهت و تفاوت هایی با یکدیگر دارند ،اصلی ترین تفاوت این سه نوع فیلتر با یکدیگر ،استفاده از مواد شیمیایی در کنار خود فیلتر برای فیلتر های جریان معکوس و فیلتر های سریع است و بر خلاف این دونوع فیلتر ، فیلتر های آهسته بدون استفاده ازمواد شیمیایی می توانند تا 99 ذرات بیماری زا را از بین ببرند به همین دلیل حتی برای مصارف آشامیدنی نیز ممکن است مورد استفاده قرار بگیرند . دوفیلتر شنی که از مواد شیمیایی نیز استفاده می کنند ،خصوصا فیلتر های شنی سریع در صنعت بسیار پر استفاده هستند ، البته در مورد فیلتر های آهسته نباید کلمه آهسته را با کند اشتباه گرفت بلکه علت اطلاق کلمه آهسته برای این است که در مقایسه با دو فیلتر دیگر تصفیه آب زمان بیشتری نیاز دارد که در ادامه انرا بررسی می کنیم.
فیلتر شنی سریع
در حالت کلی ذرات شن توانایی جلو گیری از عبور برخی ذرات را در آب دارا هستند اما این کار مستلزم ان است که زمان کافی وجود داشته باشد تا این کار صورت بپذیرد . در فیلتر های شنی سریع اب با فشار بالا از فیلتر عبور کرده و در واقع طی فرایند های فیزیکی از عبور ذرات معلق در اب جلو گیری می کنند، این فیلتر ها بیشتر برای تصفیه آب در کارخانه های آبمعدنی یا کارخانه های تولید صنایع غذایی که به آب قابل شرب دسترسی ندارند استفاده می شوند .از جمله نکات هائز اهمیت در باره فیلترهای سریع این است که برای مکان هایی مناسب اند که دبی اب وروردی بالا باشد اما هزینه تعمیر و نگهداری بالایی دارند و مرتبا باید تمیز شوند تا همچنان بتوانند همانند روز اول کار کنند.
فیلتر های تحت فشار
فیلتر های تحت فشار همان طور که از نامشان پیداست با فشار بالای کار می کنند در واقع در این فیلترها برای داشتن بهترین راندمان فشار اب بایستی بین 4 تا 5 Bar باشد تا فیلتر به بهترین نحوه عمل کند .این فیلتر ها قادرند ذرات تا اندازه 40 میکرون را جدا کنند و همین امر باعث می شود ، بیشتر از انها برای تصفیه اب استخر ها و فاضلاب انها استفاده نمود به دلیل فشار آب نسبتا بالای این نوع فیلتر ها از ورق های با ضخامت بالا تر و مقاوم تر نسبت به دو فیلتر اهسته و سریع در این نوع فیلتر ها استفاده می شود و حتی گاهی بسته به شرایط ممکن است از ورق های استیل در ساخت این نوع فیلتر ها استفاده شود. از نظر شکل ظاهری این نوع فیلترها بیشتر استوانه ای شکل اند و بالا و پایین آن دو عدسی وجود دارد و این دو عدسی مسئولیت شست و شوی شن های فیلتر را دارند، البته همان طور که اشاره شد این نوع فیلتر ها در اندازه ها و شکل های متفاوتی ساخته می شوند اما این شکل متداول ترین آنهاست.
فیلتر های شنی آهسته
در فیلتر های شنی آهسته عمل فیلتراسیون بدون اضافه کردن مواد شیمیایی صورت می پذیرد، اما نوع فیلتراسیون به صورت بیولوژیکی اتفاق می افتد در واقع در این فیلتر ها اب با سرعت کمی جریان می یابد و این عمل باعث ایجاد لایه ای بیولوژیک می شود و این لایه از موارد بیولوژیک باکتر یها و مواد آلی آب ورودی را از بین می برند این عمل در کنار حذف ذرات معلق در اب اتفاق می افتد. شایان ذکر است که به دلیل سرعت کمتر آب در این فیلتر ها نیاز است تا سطح تماس بیشتر شود در نتیجه ارتفاع فیلتر های شنی آهسته بیشتر از دونوع دیگر و بین 1 تا 2 متر است و همین مسئله باعث می شود تا در صنعت کاربرد چندانی نداشته باشند.
تفاوت فیلتر های شنی با یکدیگر چیست؟
اصلی ترین تفاوت فیلتر های شنی با یکدیگر نوع روش عملکرد انهاست در فیلتر های سریع و تحت فشار بر خلاف فیلتر های اهسته از مواد شیمیایی استفاده نمی شود اما آب خروجی فیلتر های آهسته از طعم ، مزه و بوی خوبی بر خوردار است. فیلتر های آهسته بیشتر در منازل مسکونی و ساختمان ها استفاده می شود.
مزایا و معایب فیلتر های شنی کدام اند؟
مزایای استفاده از فیلتر های شنی
- امکان استفاده و ساخت انها در انواع اندازه و سایز های متفاوت وجود دارد و همین امر باعث می شود تا از مصارف خانگی گرفته تا مصارف صنعتی کاربر داشته باشند.
- از فیلرت های شنی می توان در تمامی مراحل تصفیه اب استفاده کرد در واقع می توان در مراحل پیش تصفیه آب ، مرحله دوم تصفیه آب و همچنین فیلتراسیون جانبی از این نوع فیلتر ها استفاده نمود.
- با توجه به ساختار ساده ای که این نوع فیلتر ها دارند از هزینه های تعمیر و نگهداری بسیار پایین تری نسبت به سایر فیلتر ها برخوردارند و علاوه بر این باز دهی بسیار بالایی دارند .
- فیلتر های شنی می توانند انواع آب های سنگین و نیمه سنگین را تصفیه کنند.
معایب استفاده از فیلتر های شنی
- علارغم توانایی فیلتر های شنی در حذف ذرات معلق آب در حذف محلول های موجود در آب ناتوان اند برای مثال نمی توان نمک محلول در آب را از آن جدا کرد.
- فیلتر های شنی در حذف ذرات محدودیت دارند و ذرات حداکثر تا اندازه 20 میکرون را می توانند از آب جدا کنند.
- توانایی جدا سازی فیلتر های DE و فیلتر های کارتریج دار بسیار بیشتر از فیلتر های شنی هستند.
پارامتر های مهم در بررسی کیفیت فیلتر شنی کدام اند؟
در طراحی فیلتر های شنی دو پارامتر با توجه به استفاده فیلتر های شنی اهمیت دارد. TSS معیاری برای سنجش کیفیت آب و فاضلاب است، فاضلاب بیمارستانی و کشتارگاهی بیشترین سطح TSS را دارا هستند، درواقع سطح TSS بالا می تواند به گرفتگی لوله نیز منجر شود.NTU نیز فاکتوری است برای مقدار ذرات معلق در آب که باچشم دیده نمی شوند در واقع ذارت بسیار ریز و محلول در آب که باعث کدری آب می شوند را با NTU سنجیده می شوند در نهایت سرعت خطی آب نیز در استفاده از فیلتر های شنی مورد اهمیت است که باید حدودا بین 10 تا 15 متر مکعب بر ساعت باشد . در هنگام انتخاب اینکه آیا فیلتر شنی برای استفاده شما مناسب است باید به این سه پارامتر توجه نمود.
فیلتر شنی چگونه تمیز می شود؟
معمول ترین راه برای شست و شوی فیلتر شنی استفاه از بک واش یا پسشویی است .فیلتر های شنی جلوی ذرات آلاینده را می گیرند و مانع از حرکت آنها می شود و همین امر باعث می شود تا در دوره های زمانی اقدام به تمیز کردن این فیلتر های نمایید ، طریقه تمیز کردن این فیلتر ها بسیار ساده است هنگامی که عقربه فشار سنج 10 پوند بر اینچ مربع به بالا تر از اخرین زمانی که بک واش انجام شده رفت باشد زمان ان رسیده تا عمل تمیز کاری انجام شود، برای این کار باید شیر خروجی اب را بسته و شیر خروجی پساب را باز کرده سپس پمپ را روشن کرده و صبر می کنیم تا پساب به رنگ اب ورودی در بیاید و بعد از ان می توان شیر پساب را بسته و شیر خروجی را باز کنید ، به همین سادگی فرایند تمیز کاری فیلتر انجام میشود. اما در نهایت باید چک کنید که عقربه فشار سنج باید به میزان مورد انتظار پایین امده باشد.
فیلتر شنی چگونه عمل می کند؟
فیلتر های شنی به طور کلی یک ورودی و دو خروجی دارند که یکی از دو خروجی برای هدایت اب تصفیه شده و خروجی دیگر برای تخلیه پساب هنگام تمیز کردن فیلتر می باشد. بعد از ورود آب به فیلتر و عبور کردن اب از میان شن ها ذرات آلاینده نمی توانند از میان منافذ عبور کنند و اب به سمت خروجی جریان می یابد. اصلی ترین ماده به کار رفته در فیلتر شنی سیلیس بوده و بالای منافذ خروجی سیلیس درشت استفاده می شود و بالای ان ها سیلیس ریز پس از عبور اب میان سیلیس و ماسه ها ابی زلال و شفاف در خروجی پدیدار می شود. شایان ذکر است که لزوما اندازه سیلیس و نوع به کار رفته آن در تمام فیلتر های شنی یکسان نیستند و ممکن است حتی بیش از چند نوع سیلیس با اندازه های متفاوت در یک فیلتر بکار گرفته شود.
تعویض سیلیس چیست و چرا باید انجام شود؟
بک واش می تواند تا حد زیادی عملکرد مناسب فیلتر را برگرداند اما سیلیس های مورد استفاده کارایی خود را بعد از مدت طولانی از دست خواهند داد و باید جای خود را به سیلیس با کیفیت بدهند تا فیلتر مثل روز اول کار کند.دوره ای که پس از آن تعویض سیلیس امری لازم است بین 5 تا 10 سال است و این زمان بسیار بستگی به آبی دارد که برای تصفیه وارد فیلتر میشود.
کاربرد های فیلتر شنی کدام اند؟ فیلتر های شنی کجا استفاده می شوند؟
فیلتر های شنی کاربر وسیعی دارند از مصارف خانگی تا مصارف صنعتی اما برخی از انها را می توان در اینجا ذکر کرد این موارد عبارت اند از:
- انواع تصفیه های خانگی
- تصفیه های صنعتی
- سیستم های تصفیه کشاورزی
- تصفیه پساب ها
- و…